Ăn uống theo mùa là một chế độ ăn bền vững có rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Lối sống này khuyến khích bạn chỉ ăn trái cây và rau quả theo đúng mua ở khu vực địa lý của bạn, chẳng hạn như ăn dưa hấu vào mùa hè, cam vào mùa đông, bí đỏ vào mùa thu, măng tây vào mùa xuân…
Trước đây, khi mà chưa có sự can thiệp của khoa học vào nông nghiệp, thì ông bà cổ xưa của ta chỉ có thể tìm thấy sản phẩm tươi vào mùa mà nó phát triển tốt nhất, dựa vào thời tiết và các điều kiện tự nhiên khác. Giờ đây, thì có khá nhiều các loại rau, củ, quả… có thể được cung cấp cho chúng ta quanh năm, tất nhiên những loại rau, củ trái mùa thường sẽ không có hương vị đậm đà bằng những loại thực phẩm đúng theo mùa.
- Thực phẩm theo mùa là gì?
Mỗi loại thực phẩm đều có một chu kỳ sinh trưởng. Khi cây đạt đến mức tăng trưởng hoặc trưởng thành cao nhất, nó sẽ được thu hoạch. Những cây được thu hoạch để làm thực phẩm thường ở thời điểm tốt nhất, mang lại hương vị và dinh dưỡng tối đa.
Ăn uống theo mùa là một thuật ngữ dùng để mô tả thói quen ăn uống thực phẩm, đặc biệt là sản phẩm, khi đang ở thời điểm thu hoạch. Thực phẩm theo mùa có thể ngon hơn, mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng hơn, đồng thời chúng có thể hỗ trợ nông dân địa phương và nền kinh tế cộng đồng tại nơi ta sinh sống.
- Tại sao việc ăn thực phẩm theo đúng mùa lại quan trọng?
- Ăn theo mùa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe:
Thực phẩm khi được thu hoạch theo mùa không chỉ mang lại hương vị ngon nhất mà còn cung cấp nhiều chất dinh dưỡng hơn. Việc bảo quản sản phẩm tươi có thể gây ra những thay đổi về hóa học và nếu như trái cây hay rau củ mất nhiều thời gian từ dưới đất lên đến bàn ăn thì càng mất nhiều chất dinh dưỡng.
Một nghiên cứu cho thấy các loại rau xanh lá mất gần 50% lượng vitamin C ban đầu sau khi vận chuyển, bảo quản trong khoảng 3 ngày. Ngoài ra, hàm lượng kali, phốt pho, canxi, magie, chất diệp lục và axit hấp thụ trong rau quả cũng giảm đáng kể.
Một nghiên cứu khác cũng đã chứng minh, các loại trái cây sau khi được bảo quản nhiều ngày, không những mất đi khá nhiều vitamin và khoáng chất mà nó còn giảm đi rất nhiều các chất chống oxy hóa có trong màu sắc của các loại trái cây này – một đặc tính vô cùng quan trọng mà trái cây mang lại, bạn có thể đọc thêm bài về Bữa ăn cầu vồng để hiểu hơn về những chất chống oxy hóa này.
Các sản phẩm trái mùa thì thường màu sắc, hương vị sẽ không tươi và đậm đà như những loại rau, quả theo đúng mùa. Vì vậy, việc lựa chọn ăn uống theo mùa sẽ giúp hấp thụ tối đa các dưỡng chất có trong các loại rau, củ, quả.
- Ăn uống theo mùa hỗ trợ cho nền kinh tế địa phương:
Khi mua các sản phẩm tươi ngon nhất theo mùa tại các chợ nông sản địa phương hay tại các nông trại quanh khu vực mình sinh sống là bạn đã góp phần hỗ trợ cho nền kinh tế địa phương và tạo công ăn việc làm cho những người dân địa phương đó.
Ngoài ra, việc mua thực phẩm theo mùa tại địa phương thì chi phí cũng rẻ hơn vì mọi người đều thu hoạch những loại rau, trái,… tương tự, do đó giá thành thường thấp.
- Ăn uống theo mùa giúp bảo vệ môi trường:
Để dự trữ trái cây và rau quả tươi trái mùa, hoặc nhập khẩu các sản phẩm nông sản từ địa phương khác, từ những quốc gia khác thì các cửa hàng cần phải trả tiền cho việc bảo quản, chi phí vận chuyển… Chi phí này sẽ được cộng vào giá thành của sản phẩm mà bạn phải trả khi mua thực phẩm đó, tuy nhiên, tiền không phải là chi phí duy nhất.
Khí và dầu để cung cấp năng lượng cho những phương tiện chở hàng tạo ra carbon dioxide, góp phần làm tăng khí thải nhà kính – là một trong những nguyên nhân chính gây nên biến đổi khí hậu. Bằng cách mua thực phẩm theo mùa, được trồng tại địa phương, bạn đã góp phần giảm lượng khí thải, giúp cho hành tinh của chúng ta bớt ô nhiễm hơn.
Ngoài ra, việc trồng trọt không đúng theo mùa tự nhiên sẽ cần lượng nước rất lớn hoặc cần nhiều năng lượng nhân tạo khác để thực hiện việc trồng trọt này. Điều này về lâu dài, cũng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tài nguyên và môi trường của chúng ta. Vì vậy, việc bám sát theo điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên của từng vùng miền để gieo cấy, trồng trọt, từ đó tạo ra mô hình ăn uống bền vững, giảm lãng phí nguồn lực, thực phẩm và góp phần bảo vệ môi trường.
- Hướng dẫn lựa chọn thực phẩm theo mùa:
Hãy bắt đầu lựa chọn thực phẩm theo mùa bằng những cách đơn giản sau:
- Tìm hiểu một số thực phẩm theo mùa tại địa phương:
Thông qua những buổi chợ nông sản, những khu vực trồng rau quanh tại địa phương hoặc quốc gia mà mình đang sinh sống để biết được mùa này đang có loại trái hay rau gì.
Chẳng hạn như hiện tại ở Quảng Nam đang là mùa thu hoạch những trái bòn bon, ăn rất ngon, có vị chua chua ngọt ngọt.
Sau đây là một số gợi ý về những loại thực phẩm theo mùa mà bạn có thể tham khảo:
+ Mùa xuân: măng tây, cà rốt, tỏi, hành lá, xà lách, củ cải, đậu hà lan, củ cải…
+ Mùa hè: bắp, dưa chuột, cà tím, quả nho, chanh, quả mơ, cà chua, dưa hấu, bí ngòi, rau ngót, mồng tơi, rau muống, dâu, bơ, vải, nhãn, đào, thơm/dứa, các cây họ đậu,…
+ Mùa thu: táo, lê, ổi, bông cải xanh, hồng, rau diếp cá, bí ngô, bí đỏ…
+ Mùa đông: cam, củ cải, bắp cải, bí đỏ, các loại rau màu xanh đậm (kale, cải bó xôi,…)…
- Tiếp theo, mình sẽ lập kế hoạch ăn uống theo mùa:
Sau khi biết được thực phẩm theo mùa tại địa phương, thì việc lập kế hoạch danh sách những loại rau, củ, quả cần mua rất hữu ích. Nó giúp bạn tiết kiệm thời gian và không bị choáng ngợp nếu trên quầy kệ có quá nhiều thực phẩm đang được trưng bày.
- Tìm hiểu cách bảo quản thực phẩm:
Các thực phẩm theo mùa nếu như muốn thưởng thức lâu dài, thì chúng ta có thể bảo quản chúng thông qua việc cấp đông, sấy, hoặc tạo thành các sản phẩm như nước sốt, tương…. Chẳng hạn như hạt sen, mình cũng đã từng mua khi vào mùa thu hoạch của chúng và cấp đông để có thể dùng dần dần.
- Tự trồng trọt một số loại cây:
Tự trồng trọt là cách dễ dàng nhất để ăn được thực phẩm theo mùa. Bắt tay vào việc làm vườn, bạn sẽ được học về những loại cây trồng nào là phù hợp với mùa này mà không phải mùa khác, rồi thời điểm khi nào thu hoạch là tốt nhất… Ngoài ra, làm vườn cũng là một cách thú vị để kết nối cảm xúc của chúng ta với thức ăn, giúp ta biết trân quý thực phẩm hơn, an tâm hơn khi dùng thực phẩm do chính tay mình trồng được.
Chúc cho bạn có những lựa chọn thực phẩm theo mùa phù hợp với bản thân và gia đình của mình!
