Bạn có bao giờ thức dậy vào giữa đêm, nhìn đồng hồ rồi nhẩm tính mình chỉ còn vài giờ để ngủ? Hay nằm mãi trên giường mà đầu óc vẫn quay cuồng với bao lo toan? Nếu có, có thể bạn đang không chỉ “thiếu ngủ” mà còn là mất ngủ – một tình trạng âm thầm nhưng có sức ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe và hạnh phúc của bạn.
Thiếu ngủ và mất ngủ – hai khái niệm tưởng chừng giống nhau nhưng lại hoàn toàn khác biệt.
• Thiếu ngủ là khi bạn có thể ngủ đủ giấc nếu dành thời gian cho nó, nhưng bạn không làm vậy – vì bận rộn, vì công việc, vì cuộc sống cuốn bạn đi.
• Mất ngủ, ngược lại, là khi bạn đã cho mình cơ hội để nghỉ ngơi – nhưng dù đã lên giường đủ sớm, tắt điện thoại, thả lỏng cơ thể – bạn vẫn không thể ngủ, hoặc ngủ mà không sâu, không đủ giấc.
Mất ngủ thường có hai hình thức chính:
Khó bắt đầu giấc ngủ – bạn trằn trọc hàng giờ nhưng bạn không thể chợp mắt được.
Khó duy trì giấc ngủ – bạn dễ tỉnh giấc giữa đêm, khó ngủ lại, hoặc dậy quá sớm mà không thể tiếp tục nghỉ ngơi.Để được gọi là mất ngủ mãn tính, tình trạng này phải kéo dài ít nhất 3 đêm mỗi tuần, trong hơn 3 tháng – không phải chỉ là vài đêm khó ngủ do stress, tức giận hay ốm nhẹ. Đó là khi sự mệt mỏi ban ngày trở thành bạn đồng hành, khi tâm trí bạn mệt mỏi nhưng vẫn không thể ngừng quay cuồng vào ban đêm.
Thật đáng buồn khi phụ nữ thường phải đối mặt với mất ngủ nhiều gấp đôi so với nam giới, và yếu tố chủng tộc, sắc tộc cũng ảnh hưởng đến tỉ lệ mất ngủ. Ngoài ra, các yếu tố bên ngoài như ánh sáng quá mạnh, tiếng ồn, nhiệt độ không phù hợp, caffeine, rượu, thuốc lá… cũng góp phần gây rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa nhất vẫn là những bất ổn tâm lý: lo âu, căng thẳng, những bánh răng suy nghĩ cứ quay mãi không dừng khi bạn cố gắng ngủ. Bạn lo lắng về công việc chưa hoàn thành, về những điều đã làm và chưa làm, về ngày mai – và tâm trí không cho phép bạn tìm thấy sự bình yên để nghỉ ngơi.
Nhiều người nghĩ rằng họ có thể “hy sinh” giấc ngủ để hoàn thành công việc, chạy deadline, chăm lo gia đình… nhưng họ quên rằng giấc ngủ không phải là sự xa xỉ. Giấc ngủ chính là nguồn năng lượng để bạn sáng suốt, sáng tạo, để giải quyết công việc hiệu quả hơn, chăm sóc bản thân và gia đình tốt hơn.
Mất ngủ không chỉ lấy đi năng lượng ban ngày, mà còn âm thầm phá hoại sức khỏe: gây đau đầu, suy giảm trí nhớ, rối loạn cảm xúc, và tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
Vì vậy, hãy yêu thương giấc ngủ của mình – như cách bạn yêu thương chính bản thân. Đừng để mất ngủ trở thành kẻ cướp đi sức khỏe và niềm vui sống của bạn. Hãy học cách thư giãn tâm trí trước khi đi ngủ, tránh xa các yếu tố gây rối loạn, và ưu tiên giấc ngủ như một phần quan trọng của hành trình chăm sóc bản thân, bạn nhé!
